Panik Atak - Panik Bozukluk

Panik Atak Nedir?

Panik atak, aniden başlayan ve dakikalar içerisinde en şiddetli haline ulaşan, yoğun kaygının olduğu, çeşitli bedensel belirtilerin eşlik ettiği ve ölüm korkusunun bulunduğu bir anksiyete nöbeti olarak tanımlanabilir. Ortalama 10 dakika içerisinde yoğunluğu azalarak kaybolur.

Panik Atak Esnasında Hangi Bedensel Belirtiler oluşur?

• Çarpıntı, kalp atımlarını hissetme ya da kalp atım hızında artış olması, 
• Terleme, titreme ya da sarsılma,
• Nefes darlığı ya da boğuluyor gibi olma gibi hissi, soluğun kesilmesi,
• Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkıntı hissi,
• Bulantı ya da karın ağrısı,
• Baş dönmesi, sersemlik hissi, düşecek, bayılacakmış gibi olma,
• Gerçek dışılık, sanki ortam gerçek değilmiş gibi bir hissin gelmesi veya kişinin kendisini sanki yabancı biriymiş gibi hissetmesi, benliğinden ayrılmış gibi hissetme,
• Kontrolünü kaybetme ya da çıldırma korkusu, ölüm korkusu,
• Vücutta uyuşma ya da karıncalanma hissi,
• Üşüme, ürperme ya da ateş basması ve ağız kuruması gibi belirtiler olur.

Bu belirtilerin tamamının oluşması gerekmez. En az 4 tanesinin bulunması ve ölüm korkusunun da eşlik ettiği yoğun kaygının ortalama 10 dakika sürmesi panik atak demek için yeterlidir.

Panik ataklar, herhangi bir sebep olmaksızın aniden oluşabildiği gibi, çeşitli stresörlerin tetiklemesi ile kaygının giderek artarak panik atağa dönüşmesi şeklinde de olabilir. Bazen de çeşitli ruhsal sorunların gidişatı esnasında panik atak eklenebilmektedir. Örneğin yükseklik fobisi olan biri yüksek bir yere maruz kaldığında  panik atak geçirebilir. 

Panik atak esnasında kişide duygusal olarak yoğun kaygı hali varken, düşüncelerinde ise “nefes alamıyorum”, “çıldıracağım”, “kalp krizi geçiyorum”, “kontrolümü yitirmek üzereyim” gibi inanışlar mevcuttur. Böyle bir durum yaşayan kişi derhal bulunduğu durumdan kurtulmaya çalışır. Nefes alışını rahatlatmak için dışarı çıkmaya çalışır, kalp atışlarına yoğunlaşarak kontrol etmeye çalışır, nabzını kontrol eder fakat bu tür davranışlar kaygıların daha da artmasına sebep olur. Genellikle kişiler acil servislere başvurarak yardım almaya çalışırlar.

Panik atak ne kadar sürer?

Aslında kendi haline bırakıldığında 10 dakika içinde en yüksek kaygı seviyesine ulaşmakla birlikte en fazla 20-30 dakika sürmektedir. Sonrasında her hangi bir müdahale yapılmaksızın yatışır. Fakat atak bir kez başladıktan sonra kişiler yaşadıkları bedensel belirtiler ile ilgili felaketkleştirilmiş yorumlar yaparlarsa bu durum yaşanan kaygının beslenmesine ve sürmesine neden olmaktadır.

Panik atak ve Panik Bozukluk Aynı Şey midir?

Panik Bozukluk; tekrarlayan beklenmedik panik atakların yanısıra beklenti anksiyetesi denilen yine panik atak geçirme ihtimali üzerine düşünüp durma ve atak geçirme olasılığından dolayı bazı davranışsal kaçınmalar ve önlem almaların oluşması ile karakterize bir ruhsal bozukluktur. 

Panik bozukluk tanısı olmadan da panik atak geçirilebilir. Yaşam boyu toplumda panik bozukluk tanısı alma olasılığı ortalama %2 iken herhangi bir zamanda panik atak geçirme olasılığı toplumda ortalama %10’lara varmaktadır.  

Panik Bozukluk DSM 5 Tanı Kriterleri

A-)Yineleyen beklenmedik panik atakları

Bir panik atağı, dakikalar içinde doruğa ulaşan ve o sırada aşağıdaki belirtilerden dördünün (ya da daha çoğunun) ortaya çıktığı, birden yoğun bir korku ya da yoğun bir içsel sıkıntının bastırdığı bir durumdur:                                                                                                                                    

1. Çarpıntı, kalbin küt küt atması ya da kalp hızının artması                                              
2. Terleme
3. Titreme ya da sarsılma
4. Soluğun daraldığı ya da boğuluyor gibi olma duyumu
5. Soluğun tıkandığı duyumu
6. Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkışma
7. Bulantı ya da karın ağrısı
8. Baş dönmesi, ayakta duramama, sersemlik ya da bayılacak gibi olma duyumu
9. Titreme, üşüme, ürperme ya da ateş basması duyumu
10. Uyuşmalar (duyumsuzluk ya da karıncalanma duyumları)
11. Gerçekdışılık (derealizasyon) ya da kendine yabancılaşma (depersonalizasyon)
12. Denetimi yitirme ya da çıldırma korkusu
13. Ölüm korkusu

B-)Ataklardan en az birinden sonra, aşağıdakilerden biri ya da her ikisi de bir ay (ya da daha uzun süreyle) olur: 

1. Başka panik ataklarının olacağı ya da bunların olası sonuçlarıyla (örneğin; Denetimini yitirme, kalp krizi geçirme, çıldırma) ilgili olarak sürekli bir kaygı duyma ya da tasalanma
2. Ataklarla ilgili olarak , uyum bozukluğuyla giden davranış değişiklikleri (örneğin; Spor yapmaktan ya da tanıdık, bildik olmayan durumlardan kaçınma gibi panik atağı geçirmekten kaçınmak için tasarlanmış davranışlar) gösterme

Panik Bozukluk Genetik midir?

Panik bozukluğun genetik geçişi olabilmektedir. Ailede panik bozukluk tanısının olması kişide panik bozukluk gelişme olasılığını arttırmaktadır. Fakat tek başına genetik yatkınlık belirleyici değildir. Psikososyal faktörler dediğimiz psikolojik ve çevresel etkenlerin de rolü bulunmaktadır.

Agorafobi Nedir?

Agorafobi; kişinin hemen yardım alamayacağı veya çıkamayacağı yerlerden ve durumlardan korkması olarak tanımlanmaktadır. Kalabalık ve açık alanlar olabileceği gibi uçak, tren, alışveriş merkezi, tünel gibi yerlerden çıkamayacağı düşüncesinin olduğu kaygı durumlarında da agorafobiden bahsedilebilir.

Panik bozukluk bu tür agorafobi ile beraber seyredebilir veya bu tür kaygıların olmadığı vakalarda olabilmektedir.

Panik Bozukluk Tedavisi Nedir?

Panik bozukluk tedavi edilebilir bir ruhsal hastalıktır. Tedavi kılavuzlarında birinci basamakta ilaç tedavileri ve bilişsel davranışçı psikoterapiler bulunmaktadır.

Antidepresanlar panik bozukluk tedavisinde öne çıkan ilaçlardır. Sertralin, paroksetin, citalopram, fluoksetin gibi serotonin geri alım inhibitörleri hem etkinlik hem de yan etki profilleri açısından son derece sık kullanılan güvenli ilaçları oluşturmaktadır.

Bilişsel davranışçı terapi, panik bozukluk tedavisinde kanıta dayalı psikoterapiler arasında birinci sırada yer almaktadır. Tedavide amaç; panik atak sıklığı ve şiddetinde azalma, panik atakların azalması ile birlikte beklenti anksiyetesinde azalma ve kaçınma davranışlarını ortadan kaldırma olmalıdır. Hastanın, belirtinin neden ve sonuçları ile ilgili olarak felaketleştirici olmayan, daha geçerli bir alternatif açıklama yapabilmesini sağlamak ve böylece güvenlik sağlayıcı davranışların tetiklenmesini engellemektir. Panik ataklar, hastanın bedensel duyumları felaketleştirici biçimde yorumlama eğilimi azaltılarak önlenebilir. Herhangi bir tedavi sonrası kalıcı düzelme, tedavi sürecinde ortaya çıkan bilişsel değişikliğe bağlıdır. 

Panik Bozukluk Tedavisinde Beslenmenin Yeri Var mıdır?

Kaygıların ve panik atakların varlığında kişiler bu durumlarla başa çıkmak adına alkol ve çeşitli ilaçlar kullanma yoluna gidebilmektedir. Bu tür kullanımlar atakların sürmesini ve hatta şiddetinin artmasına sebep olabilir. Özellikle alkol kullanımın sınırlandırılması ve hatta süreçte bırakılması belirtilerin tedavisinde ciddi katkı sağlar.

Bunların yanı sıra uyarıcı özelliği olan kahve gibi kafein içeren içeceklerin tüketilmesi de panik atağın bedensel belirtilerinden çarpıntının artmasına katkı sağlayacağı için atağın oluşması için tetikleyici rolü üstlenebilir. Kullanımın sınırlandırılması iyi olabilir.

Panik Atak ile İlgili En Çok Merak Edilenler 

Panik atak tedavisi ilaçla olur mu? 

Panik atak tedavisinde kullanılan ilaçlar bulunmaktadır. Ancak bu ilaçlar uzman doktorlar tarafından verilmeli ve kontrol altında kullanılmalıdır. İlaçların yanı sıra nefes egzersizleri, psikoterapi gibi yöntemlerin faydası bulunmaktadır.

Panik atak belirtileri nelerdir? 

Panik atak rahatsızlığında çok fazla belirti bulunmak ile birlikte yaygın olanları aşağıda görebilirsiniz: 

• Kalp hızında belirgin bir artış 
• Nefes almada zorluk çekmek 
• Göğüste sıkışma ve ağrı hissi
• Mide bulantısı ve ağrı hissi
• Bağırsak çalışmasında hızlanma
• Tansiyon yükselmesi ve ağız kuruluğu 

Panik atak krizi nasıl olur?

Kriz geçiren kişi aşırı korku hisseder ve genel olarak kalp krizi ile karıştırılır. Ölüm korkusu yaşama, aşırı terleme, kalp çarpıntısı, mide bulantısı ve nefes darlığı gibi belirtiler öne çıkan belirtler arasında yer almaktadır. 

Gece panik atak belirtileri nasıl olur? 

Uykuda görülen panik atak belirtilerinde özellikle ölüm korkusu, nefes alamayarak uyanma, zaman kavramının karışması, kalp çarpıntısı gibi belirtiler öne çıkmaktadır.

Panik atak geçiren kişi ne yapmalı? 

Atak sırasında kişi tekse ayağa kalkıp vücudunu dik tutmalı, derin nefes almalı, bulunduğu ana odaklanmaya çalışmalıdır. Kullanılan bir ilaç varsa mutlaka alınmalıdır. Bu süreçte sessiz ve sakin yerlere gitmenin de faydası bulunmaktadır. 

Panik atak en çok hangi yaşlarda görülür? 

Bu psikolojik rahatsızlığın toplumda genelde 20-30 yaşlarındaki bireylerde olduğu görülmekle birlikte herhangi bir yaşta oluşabilir. 

Panik atak neden meydana gelir? 

Panik atak nötral beden belirtilerinin felaketleştirilmiş şekilde yorumlanması ile başlayan bir durumdur. Bazı stresörlerin tetiklemesi ile oluşabileceği  gibi nedensiz bir şekilde de başlayabilir.

NOT: Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.