Duygu Durum Bozuklukları

Duygu durum bozuklukları; patolojik duygu duruma eşlik eden bedensel ve psikomotor anormalliklerin klinik yapıya hâkim olduğu geniş bir psikiyatrik bozukluk grubunu oluşturur. Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı’nın (DSM) eski sürümlerinde “affektif bozukluklar” olarak geçmekte ancak günümüzde duygu durum bozuklukları olarak anılmaktadırlar.

Hastalıktan ziyade sendrom olarak tanımlanırlar çünkü belirli bir belirti ve bulgu kümesinin haftalar veya aylar süren belli bir zaman aralığında, kişinin işlevselliğinde değişikliğe yol açacak şekilde bulunması şeklinde görünürler.

Majör depresif bozukluk (unipolar depresyon, MDB); en sık görülen duygu durum bozukluğudur. Tek veya tekrarlayan epizodlar şeklinde görülebilir. Bir epizod bazen iki yılı aşan sürelerde devam edebilir ve kronik depresyon olarak isimlendirilir. Bir epizod sonrası tamamen iyileşme çoğu hastada mümkün iken, dörtte üç oranında yaşam boyu tekrarlayabilme ve epizodlar arası kalıntı belirtiler oluşma olasılığı vardır.

Bipolar bozukluk (eski adıyla manik-depresif psikoz); en az bir hipomanik veya manik epizod ile depresif epizodların klinik görünüme hâkim olduğu hastalık grubunu tanımlar. Bazı hastalar sadece manik epizodlar yaşamakla birlikte çoğu vakada her iki epizod yaşam boyunca görülmektedir.

Major Depresyon, gelip geçici birkaç gün süren mutsuzluk durumu değildir. Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı’nın son sürümünde (DSM-5)  en az iki hafta süre ile çökkün duygu durum veya ilgi azlığının olduğu ve eşlik eden dokuz belirtiden toplam beş ya da daha fazlasının bulunması gerekmekte ve kişinin işlevselliğinde belirgin değişiklik fark edilmektedir.

1.Çökkün Duygu Durum (Deprese mood): Hastada nerdeyse her gün, günün büyük bir bölümünde bulunur.

2.Anhedoni: Bütün etkinliklere karşı ilgide belirgin azalma, ya da bunlarda zevk almama, neredeyse her gün, günün büyük bir bölümünde bulunur (öznel anlatıma göre veya gözlemle belirlenir).

3.Kilo değişimi:  Kilo vermeye çalışmıyorken (diyet yapmıyorken), çok kilo verme ya da kilo alma (Örneğin bir ay içinde ağırlığının %5 inden daha çok alan bir değişiklik), ya da neredeyse her gün, yeme isteğinde azalma ya da artma.

4.Uyku düzenindeki değişikler:  Hemen her gün uykusuzluk  veya aşırı uyuma, uykuya dalamama, sık uyanma ve yeterince uyuduğu halde uykudan yorgun kalkma.

5.Psikomotor ajitasyon veya retardasyon: Neredeyse her gün psikomotor ajitasyon ya da yavaşlama

6.Enerji azlığı veya yorgunluk:  Neredeyse her gün, bitkinlik ya da içsel gücün kalmaması.

7. Suçluluk veya değersizlik duyguları:
8. Konsantre olmada zorluk çekme:
9. Ölüm düşüncesi: Yineleyici ölüm düşünceleri (yalnızca ölüm korkusu değil), özel eylem tasarlamaksızın yineleyici kendini öldürme (intihar) düşünceleri ya da kendini öldürme girişimi ya da kendini öldürme üzere bir eylem tasarlama.

Depresyon tedavi olabilen bir ruhsal sorundur. İlaç tedavilerine ek olarak çeşitli psikoterapi teknikleri ile daha ilerleyen vakalarda TMS (Transkraniyal Manyetik Stimulasyon), EKT (Elektro Konvulsif Tedavi) gibi yöntemlerle iyileşme sağlanmaktadır.

Doç. Dr. Neslihan Akkişi Kumsar

Psikiyatrist ve Psikoterapist