Bireysel Psikoterapi

Bireysel Psikoterapi Nedir?

Psikoterapi, bireylerin düşünsel, duygusal ve davranışsal sorunlarının çözümünü, ruh sağlığının geliştirilmesini ve korunmasını sağlayan belirli bir teori veya paradigmaya dayanan bir tedavi şeklidir. Yunanca psukhē (psiko) ve therapeia (terapi) sözcüklerinden meydana gelmiştir. Psukhē, ruh ve zihin anlamına gelirken therapeia ise iyileştirme anlamına gelmektedir. Bireysel psikoterapi ise bireyin psikoterapist ile birebir çalışmasını ifade eder. Bireysel psikoterapide danışanın ortaya koyduğu sorun veya durumlar çeşitli ekollerce ele alınarak çözümlenmeye çalışılır. Bu süreçte danışan ve psikoterapist arasında terapötik ilişkinin kurulması son derece önemlidir.

Terapötik İlişki Nedir?

Terapötik ilişki danışan ve terapist arasında kurulan özel bir ilişkidir. Günlük yaşamdaki ilişkilerden oldukça farklıdır. Belirli kuramsal kavramlarla açıklanan, profesyonel ve yapılandırılmış bir ilişki şeklidir. Bu ilişkinin sağlıklı bir şekilde kurulabilmesiyle danışan terapistine kendisini kolaylıkla açabilir, güven ortamı oluşur, sınırlar belirlenir ve psikoterapi süreci olumlu bir şekilde sürdürülebilir. Profesyonel bir ilişkiyi nitelendiren terapötiklik kavramıyla terapinin belirleyici unsuru ortaya konur.

Bireysel Psikoterapinin Amaçları Nelerdir?

Psikoterapi de amaç; var olan sorun karşısında danışan ve psikoterapistin ortak katılımıyla, belirlenen hedefe ulaşmaktır. Burada hedef diye nitelendirilen şey ruhsal bir bozukluğun önlenmesi veya iyileştirilmesi olabilir. Öte yandan bireysel psikoterapide davranışlara yön vermek, farkındalığın artmasını sağlamak, var olan veya olması muhtemel problemlerle başa çıkabilmeyi geliştirmek, duygusal ve düşünsel anlamda zorlukların üstesinden gelebilmek, işlevselliği arttırmak, zarar verici düşünce, duygu ve davranışları daha işlevsel olanlarla değiştirmek, gelişimsel açıdan eksik kalmış parçaları ya da aksaklıkları saptamak ve onarmak, kişilerarası ilişkilerde sorun olarak nitelendirilebilen süreçleri incelemek ve karar alma süreçlerinde farklı yollara ışık tutmak gibi birçok amaçtan bahsedilebilir.

Bireysel Psikoterapinin Avantajları

Psikoterapi üzerine yapılan çalışmalar, bireysel terapinin ruhsal sorunlardan kaynaklanan belirtileri ortadan kaldırdığını ve işlevselliği arttırdığını ortaya koymaktadır. Günümüzde de sıklıkla tercih edilmesi bireye bazı avantajlar sağlar. Bireyin utanma ve çekinme gibi duyguları bireysel terapideki profesyonel ortam ve birebir olma durumu sayesinde törpülenmiş olur ve birey kendini daha rahat ifade edebilme şansı bulur. Bazı ruhsal sorunlardan kaynaklanan sosyalleşmede azalma bireysel psikoterapi seanslarına katılımla artış gösterebilir. Örneğin depresyonda olan bir birey bazen odasından dışarı çıkamazken bir kliniğe gitmesi ona önemli bir noktaya taşır. Grup terapilerinin aksine bireysel terapiler daha kolay organize edilir böylece var olan ruhsal sorunlar kısa sürede çözüm yoluna girer. Psikoterapistin bireysel terapide odak noktası tek bir danışandır. Böylece grup terapilerine daha ilgili olunur. Aynı zamanda bireysel terapide danışanın ihtiyaçlarına göre tasarlanmış bir tedavi planı yer alır bu durum hem danışanın hem de psikoterapistin sürecini kolaylaştırıcı bir etkendir.

Bireysel Psikoterapide Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Bireysel terapide danışanlar sadece psikoterapistten geri dönüş alabilirler. Oysa aile ya da grup terapilerinde diğerlerinden geri dönüş almak da oldukça faydalıdır. Öte yandan bazı ruhsal sorunların varlığında terapistle bire bir yakınlık ve yoğun iletişim danışan tarafından rahatsız edici olarak algılanabilir. Ya da bireysel terapide danışanın konuşmaya çekindiği konular olabilir. Ancak grup terapilerinde benzer süreci yaşayan danışanların aktarımıyla birey kendi sorunlarını paylaşmasa da çalışma ve düzenleme fırsatı ya da cesaret edip paylaşma fırsatı yakalayabilir.

Bireysel Psikoterapi Çeşitleri

Bireysel psikoterapi farklı birçok psikoterapi yaklaşımında uygulanmaktadır. Burada önemli olan danışanın ihtiyaçlarına hitap etmesi ve psikoterapistin uzmanlaştığı bir alan olmasıdır. Belirlenen psikoterapi yaklaşımında seanslar o yaklaşıma göre yapılandırılarak devam eder. Başlıca psikoterapi yaklaşımları şunlardır:

• Bilişsel Terapi: Bilginin işlenmesi sürecinde yer alan; şemalar, otomatik düşünceler, temel inanç ve ara inanç gibi kavramları inceler. Sıklıkla kullanılan Şema Terapisi bilişsel terapi şeklidir.
• Davranışsal Terapi: Davranıştaki öğrenmelere yönelik çeşitli yöntemler (duyarsızlaştırma, ödüllendirme vb.) kullanarak davranışın değiştirilmesini hedefleyen terapi çeşididir.
• Bilişsel Davranışçı Terapi: Etkisi çeşitli araştırmalarla kanıtlanmış bir terapi yaklaşımıdır. Bu yöntemde danışanların duygu, düşünce ve davranışları arasındaki etkileşim incelenir. Düşünceler duygu ve davranışların ortaya çıkmasında etkilidir. Bu nedenle işlevsiz olan düşünceler üzerinden gidilerek işlevli olanlarla değişim sağlanmaya çalışılır.
• Kabul ve Bağlılık Terapisi: Danışanın düşünce ve duygularında farkındalığı arttırmaya yöneliktir.
• Psikodinamik Psikoterapi: Danışanların bilinç düzeylerinin duygu ve davranışlarını nasıl etkilediğini konu alan terapi şeklidir.
• Varoluşsal Psikoterapi, Diyalektik Davranışçı Terapi, Şema Terapi, Bütüncül Psikoterapi, Çözüm Odaklı Terapi, Sistemik Psikoterapi, Gestalt Psikoterapi ve çocuklara yönelik Oyun Terapisi uygulanabilecek bireysel psikoterapi çeşitleridir.

Hangi Ruhsal Sorunlarda Bireysel Psikoterapiye Başvurulur?

Bireysel psikoterapi birçok ruhsal bozuklukta kullanılabilen oldukça geniş bir yelpazeye sahip psikoterapi şeklidir. Öte yandan bireylerin yaşam alanlarında karşılaşabileceği sorunlar (mobing, zorbalık vb.) veya durumlara (özgüven eksikliği, aşırı düşünmek vb.) karşı da destek sağlaması bakımından sıklıkla tercih edilen bir yöntemdir. Bireysel psikoterapiden yararlanılan ruhsal sorunlar ve durumlardan bazıları şunlardır:

–       Depresyon,

–       Kaygı bozuklukları,

–       Fobiler,

–       Obsesif-kompulsif bozukluk,

–       Yeme bozuklukları,

–       Bağımlılık,

–       Davranış bozuklukları,

–       Ruhsal bozukluklardan kaynaklanan bedensel rahatsızlıklar,

–       Travmalar,

–       Yas süreci,

–       Aile, evlilik, iş yaşamı ve sosyal sorunlar.

Bireysel Psikoterapi Süreci

Türkiye’de genellikle psikoterapi hizmeti psikiyatri, psikoloji ve psikolojik danışmanlar tarafından sağlanmaktadır. Pek çok bireysel terapi yöntemi olmakla birlikte danışanın ihtiyaçları doğrultusunda terapist ve danışanın ortak kararıyla tedavi planlaması yapılmaktadır. Danışanların kendilerine uygun terapist seçimi yaparken dikkat etmesi gereken bazı hususlar vardır. Bunlardan bazıları; terapistin uzmanlaştığı alan, iş tecrübesi, çalışma alanları, ulaşılabilirliği ve seans ücretleridir. Danışan kendine uygun terapisti seçtikten sonra ilk görüşme seansı gerçekleşir. Burada daha çok temel bilgiler ve tanışma süreci yer alır. Yine bu seansta bundan sonra izlenecek olan tedavi planlaması konuşulur. Tedavi planlamasında danışanın ve terapistin ortak karar alması son derece önemli bir yer tutar. Sonraki seanslar benimsenen terapi yöntemine göre şekillenmektedir. Her tedavi planı bireyin kendisine özgü olmalıdır. 

Terapi şekli fark etmeksizin tüm terapilerde bazı temel hususlar yer almaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır; psikoterapi tek yönlü bir uygulama değildir. Danışanla terapistin karşılıklı etkileşimini içermelidir. Danışanın kendini özgürce ifade edebilmesi gereklidir. Bunun için gerekli ortamlar sağlanmalıdır. Terapistler zaman zaman tavsiyeler verebilmektedir. Ancak genellikle tavsiye vermekten kaçınılmalıdır. Bireysel psikoterapide terapist danışanın farklı kararlarına ışık tutmaktadır.

Online Bireysel Terapi

Yüz yüze görüşmenin mümkün olmadığı durumlarda özellikle de son zamanlarda sıklıkla başvurulan bir yöntem olmuştur. Bu görüşmeler yüz yüze seanslarla aynı profesyonelliği içeren ve aynı etik ilkeleri barındıran terapi şeklidir. Online bireysel terapi vakit tasarrufu, her coğrafyadan terapiye erişebilme, ulaşılabilir ve pratik olması açısından birçok avantajı bünyesinden barındırmaktadır.